Zanim rozpoczniesz psychoterapię
1. Zastanów się nad celem spotkań z psychoterapeutą.
Przemyśl swoje problemy i trudności. Podczas pierwszego spotkania psychoterapeuta zapyta Cię o Twoje oczekiwania wobec spotkań. Zastanów się, który z Twoich problemów jest dla Ciebie najważniejszy, który chciałbyś rozwiązać, co chciałbyś zmienić. Wspólnie z terapeutą ustalisz tzw. kontrakt terapeutyczny. Kontraktem nazywamy umowę między Tobą a psychoterapeutą dotyczącą celu i przebiegu procesu terapeutycznego, zasad obowiązujących w trakcie spotkań, oraz wzajemnych zobowiązań. Na każdym etapie terapii możesz zakończyć spotkania lub zaproponować zmianę kontraktu, np. poszerzając go o nowe cele.
2. Porozmawiaj ze swoim lekarzem psychiatrą (jeśli korzystasz z takiej formy pomocy).
Jeśli jesteś pod opieką lekarza psychiatry to możesz z nim porozmawiać, czy w przypadku Twojego problemu/zaburzenia korzystna będzie psychoterapia. Istnieją zaburzenia psychiczne, których główną metodą leczenia jest leczenie farmakologiczne i psychoterapia niewiele wniesie. Są też zaburzenia, które głównie leczy się psychoterapią. Często również najskuteczniejsze leczenie to leczenie kompleksowe, czyli połączenie farmakoterapii z psychoterapią. W takiej sytuacji ważna jest współpraca psychiatry z psychoterapeutą. Pamiętaj też o poinformowaniu terapeuty o lekach psychiatrycznych, które stosujesz; a także poinformuj psychiatrę o rozpoczęciu terapii.
Nigdy nie modyfikuj samodzielnie stosowanych leków, nawet jeśli czujesz się już dobrze.
3. Masz prawo zapytać psychoterapeutę o jego kwalifikacje, doświadczenie zawodowe.
Żaden terapeuta nie powinien się o to obrazić. Zdecydowanie się na terapię to zgoda na co najmniej kilkumiesięczne regularne spotkania, na których opowiadasz o ważnych i osobistych sprawach. Masz prawo poznać kwalifikacje terapeuty, zanim podejmiesz decyzję o wspólnej współpracy. Kilka pierwszych spotkań pomoże Ci zweryfikować jak się czujesz w kontakcie z tym terapeutą i jak odbierasz sposób jego pracy. Podstawą każdej terapii jest dobra relacja terapeutyczna. Więc jeśli psychoterapeuta w trakcie kilku pierwszych spotkań sprawia na Tobie wrażenie osoby kompetentnej, przekonuje Cię sposób jego pracy oraz komfortowo czujesz się w jego towarzystwie to znaczy, że to jest terapeuta dla Ciebie. Nie każdy terapeuta jest dla
każdego pacjenta/klienta.
4. Jeśli masz jakieś wątpliwości, to zapytaj o nie wprost terapeutę.
W trakcie terapii psychoterapeuta będzie Ci udzielał pewnych informacji zwrotnych. Jeśli coś dla Ciebie jest niejasne, niezrozumiałe, zapytaj o to. Pamiętaj, że psychoterapia to dialog i współpraca. Terapeuta jest specjalistą od wiedzy psychologicznej, a Ty najlepszym źródłem wiedzy o samym sobie. Warunkiem skutecznej współpracy jest szczere wyrażanie swoich wątpliwości, niechęci do jakiejś strategii terapeutycznej. Psychoterapeuta czasami jedynie ogólnie coś wyjaśni, wynika to z faktu, że skuteczność pewnych technik wymaga niepełnej jawności.
5. Traktuj psychoterapię jak zobowiązanie.
Uczestnictwo w psychoterapii to zgoda na podjęcie pewnych obowiązków, to Twój udział w procesie leczenia. Warunkiem skuteczności każdej terapii jest aktywne działanie pacjenta. Terapeuta przekaże Ci swoją wiedzę, nauczy Cię pewnych strategii, ale tylko i wyłącznie od Ciebie zależy czy będziesz próbować to wcielić w życie. Nie wystarczy również Twój aktywny udział tylko w trakcie spotkań. Ważna jest praca własna między sesjami. Niektórzy terapeuci zaproponują Ci założenie zeszytu, notesu, celem zapisywania różnych ćwiczeń terapeutycznych. Przyjmowanie odpowiedzialności za przebieg terapii i aktywny udział w procesie terapeutycznym jest podstawowym czynnikiem wpływającym na jej skuteczność.
6. Czekaj cierpliwie na efekty.
Psychoterapia wymaga czasu. Nasza psychika rządzi się swoimi prawami. Są problemy, które wymagają wielomiesięcznej lub nawet wieloletniej pracy i zwiększenie częstotliwości spotkań w żaden sposób nie przyśpieszy efektów. Budowanie relacji z terapeutą też nie dzieje się od razu, to proces który wymaga czasu, wymaga wielu rozmów i wspólnego przeżywania różnych sytuacji. Psychoterapeuta w przybliżeniu powie Ci, ile może zająć praca nad konkretnym problemem. Nie spiesz się. Daj sobie czas na zmianę.
7. Nie zniechęcaj się, jeśli nie ma efektów.
Jeśli nie dostrzegasz efektów terapii, masz poczucie, że spotkania nic Ci nie wnoszą, to porozmawiaj o tym z psychoterapeutą. Ważne, żebyście poszukali wspólnie przyczyn braku zmiany. Być może powodem jest Twoje zbyt małe zaangażowanie w proces leczenia – wówczas pracuj nad swoją motywacją. Może być również tak, że ten terapeuta nie ma już dla Ciebie żadnych propozycji albo ma problem z pełnym zrozumieniem Twojego problemu. W takich sytuacjach psychoterapeuta może i powinien skonsultować się ze swoim superwizorem. Może zdarzyć się również, że ten terapeuta już nic więcej nie jest w stanie wnieść w Twoją terapię i wówczas zaproponuje zmianę psychoterapeuty. Psychoterapeuta też jest człowiekiem, i jak każdy może popełnić błąd.
dr n.med. Karolina Potempa
psycholog, psychoterapeuta